Trong hơn 1 năm làm việc với giáo viên tiếng Việt, tôi nhận ra một nghịch lý lặp đi lặp lại: Giáo viên rất tận tâm – nhưng học viên tiến bộ chậm. Giáo viên rất cố gắng – nhưng càng dạy càng mệt. Vấn đề thường không nằm ở năng lực ngôn ngữ, cũng không nằm ở sự chăm chỉ. Nó nằm ở chỗ: chúng ta đang dạy theo trực giác, trong khi não bộ học ngôn ngữ theo những quy luật rất cụ thể. Khoa học giáo dục ngôn ngữ (Applied Linguistics, Cognitive Science, Educational Psychology) đã nghiên cứu điều này suốt hàng chục năm. Dưới đây là 12 phương pháp cốt lõi, được xác nhận bởi các hệ thống nghiên cứu và đào tạo uy tín (Harvard, Cambridge, các trung tâm nghiên cứu về Second Language Acquisition). 1. Comprehensible Input – Đầu vào có thể hiểu được Người học chỉ tiếp thu ngôn ngữ khi họ hiểu được phần lớn thông điệp, dù chưa hiểu 100%. Não bộ không học hiệu quả khi bị đặt vào tình trạng quá khó hoặc quá mơ hồ. Điều này phủ định tư duy: “Cứ nói nhiều, rồi sẽ quen.” Ngôn ngữ không thẩm thấu qua hỗn loạn, mà qua tiếp xúc có kiểm soát. 2. Task-Based Language Teaching – Dạy qua nhiệm vụ Ngôn ngữ được não bộ xử lý tốt nhất khi nó phục vụ cho một hành động có mục đích. Học để “làm được việc” khác hoàn toàn với học để “hiểu bài”. Khoa học chứng minh rằng nhiệm vụ kích hoạt đồng thời ngôn ngữ – tư duy – trí nhớ, tạo ra mức độ học sâu hơn so với luyện tập rời rạc. 3. Spaced Retrieval Practice – Ôn tập giãn cách Trí nhớ ngôn ngữ không phát triển theo đường thẳng. Ôn đúng thời điểm quan trọng hơn ôn nhiều. Việc để não “quên một chút rồi nhớ lại” giúp hình thành trí nhớ dài hạn, thay vì nhớ tạm thời rồi biến mất. 4. Explicit Instruction (When Needed) – Giải thích có chủ đích Giải thích trực tiếp không sai, nhưng chỉ hiệu quả khi: - Đúng thời điểm - Đúng lượng - Gắn chặt với hành động sử dụng ngôn ngữ Giải thích sai thời điểm khiến người học hiểu bằng lý trí nhưng không dùng được trong giao tiếp. 5. Collaborative Learning – Học tập tương tác Não bộ học ngôn ngữ tốt hơn khi có tương tác xã hội. Sự hiện diện của người khác kích hoạt quá trình điều chỉnh ngôn ngữ một cách tự nhiên.

Chuyện là hôm qua mình nghe thông tin điểm tập kết hàng cứu trợ miền trung ở Nhà văn hoá thanh niên số 4 Phạm Ngọc Thạch đang thiếu nhân lực phụ giúp nên nửa đêm lóc cóc đến, cũng muốn góp tí sức cùng các bạn trẻ. Nhìn khung cảnh tấp nập, mọi người ai cũng đầy năng lượng đoàn kết cùng nhau hỗ trợ đồng bào mà mình thấy lòng ấm áp vui lắm! Phía trước đội cứu trợ miền trung làm việc hết công suất, phía sau lại có một đội hậu cần tiếp sức cho đội cứu trợ, nối tiếp xoay vòng như một vòng tròn khép kín vậy. Cảnh này khiến mình nhớ đến ngày trước trong các buổi dạy, mình thỉnh thoảng cho học sinh xem clip không lời này (link đính kèm). Xem xong rồi mình chỉ vẽ một vòng cực kì đơn giản lên bảng rồi cùng học viên tha hồ thảo luận. Cách này mình thấy hay ở chỗ: 1.Học sinh trình độ nào cũng áp dụng dạy được. - HS trình độ A thì chỉ đơn giản luyện nói: A giúp B, B, giúp C, C giúp D, D giúp E, E giúp A... Cái này cực kì hợp và tiện cho những giáo viên nào không nói giỏi ngoại ngữ hoặc chưa thạo cách giải thích, chỉ nhìn và xem HS cũng vẫn hiểu. - HS trình độ cao hơn thì mình có thể mở rộng thêm: A hỗ trợ B (Ví dụ: A cung cấp kiến thức/nguồn lực cho B) - B hỗ trợ C (Ví dụ: B chia sẻ thông tin cho C) - C hỗ trợ D (Ví dụ: C phát triển tài nguyên cho D) - D hỗ trợ lại A (Ví dụ: D quảng bá, lan tỏa giá trị A tạo ra).v.v... Rồi hỏi HS bạn có thích lối sống này không, bạn đã từng có hành động như vậy chưa, ở nước bạn có những hoạt động nào để cộng đồng hỗ trợ giúp đỡ lẫn nhau?v.v.... 2.Chủ đề mang tính thực tế: Liên hệ ngay ví dụ tình hình Việt Nam hiện tại, cho HS xem các ảnh/clip thể hiện sự đoàn kết tương trợ nhau từ thời chiến tranh cận đại đến thời hoà bình hiện đại, từ đó HS càng hiểu và có cảm tình với đất nước - con người Việt Nam. 3.Chủ đề mang tính nhân văn: Gieo vào tâm trí HS tinh thần giúp đỡ và cho đi, sống kết nối quan tâm đến người khác. Câu sau cùng mình thường hỏi các HS là: -Hãy nhìn vào hình vẽ: A giúp B - B giúp C - C giúp D - D giúp E - và E cuối cùng giúp ai?

Có một trò chơi vui vui mà mình thỉnh thoảng cho các học sinh chơi vài phút thư giãn giữa giờ. Mình hỏi: - Bạn có tiền đô ở đó không? - Có. - Vậy cho tôi mượn tờ 1 đô đi, rồi tờ 5 đô, 10 đô, 20 đô, 100 đô... Đặt chúng lên bàn để xem nhé! - OK cô. - Bây giờ tôi sẽ cho bạn xem các đồng tiền Việt. 1.000, 5.000, 10.000, 20.000, 50.000, 100.000, 200.000, 500.000. Rồi, hãy xem chỗ tiền đô một bên và tiền Việt một bên này, bạn có nhận ra điều gì thú vị không? Học sinh chau mày, nhìn tới nhìn lui rồi lại nhìn cô giáo: - Tôi chỉ thấy đây là tiền. Cô giáo bảo có gì khác nhau? Mình vừa giơ từng tờ tiền vừa nói: - Hãy xem tiền đô: có phải tất cả các mệnh giá đều có kích thước bằng nhau không phân biệt lớn nhỏ hay không? Học sinh reo lên: - Ô đúng thế! Tôi chưa bao giờ để ý đến điều này. - Tiếp nhé: tiền Việt thì sao? - Tôi nhận ra rồi: tiền nhỏ kích thước nhỏ, tiền to hơn kích thước cũng to dần, to nhất là đồng 500.000. - Đúng! Màu sắc thì thế nào? - Tiền đô tất cả đều chỉ là màu xám, còn tiền Việt thì màu sắc khác nhau tùy theo giá trị. - Nhìn màu sắc của tiền, bạn có cảm giác như thế nào? - Màu sắc tiền đô khiến tôi cảm thấy có gì đó hơi lạnh lùng, còn các màu của tiền Việt cảm giác ấm áp hơn. Mình ướm hỏi: - Bạn có nhận thấy đó cũng là đặc trưng và khác biệt về văn hoá không? Học sinh tỏ ra chăm chú: - Tôi chưa hiểu. Bấy giờ mình giải thích: - Người Mỹ coi trọng tự do cá nhân và quyền bình đẳng, cho nên xưng hô tất cả các mối quan hệ bất kể lớn tuổi nhỏ tuổi hay vai vế thế nào đều chỉ có I và you, "tôi" và "bạn" thôi. Tư tưởng bình đẳng này thể hiện luôn cả trên đồng tiền nữa. Bất kể 1 đô, 10 đô hay 100 đô đều lớn bằng nhau. Văn hoá Việt thì ngược lại, có tôn ti trên dưới rõ ràng nên ngôi xưng mới phức tạp như vậy: ông, bà, bố, mẹ, anh, chị, em, cháu, con, không được lộn xộn. Đến cả tiền cũng vậy: giá trị nhỏ thì kích thước nhỏ, giá trị lớn thì kích thước lớn. Màu sắc của tiền cũng thể hiện người Mỹ thích sự rõ ràng, sòng phẳng, còn người Việt ưa và coi trọng tình cảm gắn bó trong gia đình, cho nên màu sắc của tiền cảm giác rất ấm áp. Cũng vì người Việt trọng tình cảm, sống thiên về tình cảm nên tiếng Việt mới có nhiều từ "à", "nhỉ", "nhé", "đấy"... để thêm vào khi nói chuyện. Những từ này không có ý nghĩa cụ thể, nhưng nó phụ thêm vào việc biểu hiện thái độ, tâm trạng, tình cảm của người nói, giống như là gia vị khi nấu ăn ấy, làm cho cuộc nói chuyện trở nên gần gũi và giàu sắc màu tình cảm hơn.

Tuần vừa qua, tôi nhận được rất nhiều câu hỏi xoay quanh một nỗi lo chung: - Làm sao để có nhiều học viên hơn trên Preply? - Làm sao để dạy tiếng Việt hiệu quả hơn, không bị đuối? - Và quan trọng nhất: vì sao học viên đến rồi lại đi? Nếu bạn đang có cảm giác: - Học viên giảm - Tỉ lệ hủy buổi học tăng - Lịch học không còn đều như trước 👉 Bạn không cô đơn. 👉 Và cũng không phải bạn đang làm sai hoàn toàn. Sự thật cần nói thẳng Những thay đổi này không chỉ đến từ kỹ thuật. Phần lớn nó đến từ chu kỳ giao mùa. Chúng ta đang bước vào mùa đông ở nhiều quốc gia: - Giai đoạn ăn chơi nhiều hơn học - Lịch sinh hoạt đảo lộn - Thời tiết khắc nghiệt khiến việc học bị trì hoãn Vì vậy: - Có học viên hủy lịch vì… đi chơi - Có học viên hủy lịch vì… chưa sẵn sàng học ngay - Có học viên học chậm lại là điều bình thường 👉 Đừng hoảng. Đây là chu kỳ. Nhưng cũng phải nói thêm một câu quan trọng hơn: 👉 Chu kỳ này đang phân loại ai chơi nghiêm túc. Điều nguy hiểm không phải là học viên ít Điều nguy hiểm là: Có học viên nhưng dạy sai cách suốt 6 tháng mà không biết. Học viên ít đi không có nghĩa là bạn hết cơ hội.Nó có nghĩa là: - Bạn đang có thời gian - Thời gian để nhìn lại năng lực thật sự của mình - Thời gian để xây nền cho giai đoạn tiếp theo Thay vì đứng chờ: “Bao giờ học viên quay lại?” Hãy hỏi: “Nếu họ quay lại, mình đã đủ lực chưa?” Buổi chia sẻ hôm nay sẽ xoáy sâu vào 3 việc cốt lõi 1. Làm sao để bắt đầu dạy tiếng Việt cho người nước ngoài trên Preply – không mù mờ, không mò mẫm 2. Làm sao tối ưu hồ sơ để có học viên. Không phải để “cho đẹp”,mà để vượt qua cánh cửa đầu tiên. Hồ sơ là cái cửa. Không qua được cửa, bạn không bước vào được căn nhà. Nhưng qua cửa rồi, căn nhà có giữ được khách hay không mới là chuyện lớn. 3. Hồ sơ hơn 2 tháng không có học viên – nên sửa gì, bỏ gì, và giữ lại gì Khách mời tuần này Hôm nay, tôi mời một người chị mà tôi vẫn gọi là“Hộ mệnh của 5M” - @Tú Nhi Trần Người: - Ai cũng biết - Và rất nhiều người muốn gặp ít nhất một lần

Một ngày nào đó - đâu đó giữa lúc loay hoay tìm cách học tiếng Anh, cảm thấy nản vì mãi không tiến bộ - tôi vô tình bắt gặp một câu nói của Diệu Nguyễn: “Tại sao không học tiếng Anh bằng cách dạy tiếng Việt cho người nước ngoài?” Vừa kiếm được tiền, vừa được luyện tiếng Anh mỗi ngày… Thì tại sao không thử? Tôi không hề nghĩ rằng câu nói ấy hôm đó sẽ thay đổi toàn bộ cuộc chơi của tôi. Bằng cách nào đó… cái “thử” đó đã biến thành 2900+ người trong cộng đồng. Hơn hai nghìn chín trăm người đang kiếm được tối thiểu 10$/h - bằng cách dạy tiếng Việt - mà thậm chí không cần phải giỏi tiếng Anh. Và cùng nhau… chúng ta đã tạo ra một thứ mà tôi chưa bao giờ dám mơ. Các bạn đã giúp tôi: Chứng minh rằng bất kỳ ai cũng có thể kiếm tiền từ tiếng mẹ đẻ của mình, không cần bằng cấp loằng ngoằng. Nhắc nhở hàng ngàn người rằng “không giỏi tiếng Anh” không có nghĩa là “không có cơ hội”. Xây dựng một cộng đồng nơi người ta hỗ trợ nhau, chia sẻ học trò, và cùng nhau lên đời. Vô tình thay đổi cuộc sống - bằng những bài học đơn giản, những câu chuyện thật, và rất nhiều tiếng cười (lẫn những lần muốn bỏ cuộc). Tất cả những điều này xảy ra bởi vì tôi bắt đầu chia sẻ hành trình thật - không phô trương, không che giấu. Và các bạn đã quyết định tin tưởng và đồng hành. Cảm ơn vì đã ở đây. Cảm ơn vì đã lớn lên cùng tôi trên con đường này. Cảm ơn vì đã cho tôi được là chính mình - và cho phép bản thân các bạn cũng vậy. Đừng bỏ cuộc. Đừng dừng lại khi thấy khó. Và vì tất cả những gì thiêng liêng… Hãy tin vào giá trị của tiếng Việt mà mẹ đẻ cho mình đi. P/S: Nếu bạn đang đọc dòng này và vẫn đang do dự, hãy nhớ - 2900+ người đã bắt đầu từ chỗ “không biết gì” giống như bạn. Họ làm được. Bạn cũng vậy. ___ Hẹn bạn 14h thứ tư ngày mai.