10d (edited) • Psy Writer
Họ mượn tiền - ta thấy có lỗi, chuyện gì vậy nhỉ?
Trong một topic khá viral về chuyện bạn trên mạng mượn tiền rồi... biến mất tiêu, có một câu hỏi được nhiều người đặt ra: Không biết sao mọi người có thể cho bạn online/ bạn facebook mượn tiền nhỉ.
Tôi cũng tự hỏi như vậy, và nhớ lại những lần mình đã cho mượn. Thì, nó là thế này...
Khi họ vay tiền tôi, họ hiếm khi bước thẳng vào vấn đề. Họ bắt đầu bằng một chuỗi biến cố: mất việc, mất xe, bệnh tật, gia đình gặp nạn. Những câu chuyện được đưa ra nhanh và dồn dập không phải để tôi hiểu, mà để tôi không kịp phản xạ (tôi vẫn đang loay hoay tìm cách đồng cảm và chia buồn cùng họ).
Ngay sau đó là một yêu cầu “vừa đủ nhỏ”: 500k –3 triệu.
Một con số khiến tôi khó nói “không”, bởi nó không đủ lớn để tôi khẳng định đó là lừa đảo, và vừa đủ để làm tôi ngập ngừng: Nếu mình không giúp, có phải mình thiếu tình người?
Một số người gọi điện đột ngột, vì họ biết khi trò chuyện trực tiếp, tôi càng khó giữ ranh giới hơn. Tôi khó nói không thành lời hơn là khi gõ vào khung chat.
Tôi sợ mình là người xấu.
Tôi từng cho một người bạn xa lạ mượn 2 triệu, để rồi 2 tuần sau người đó quay lại mượn thêm 3 triệu - hoặc, bao nhiêu cũng được, vì đang kẹt quá. Tôi hỏi thêm vài người bạn trong vòng trong giao tiếp, thì đúng vậy, người đó cũng hỏi mượn hết cả.
Hoá ra, khi tôi đang sợ họ tổn thương vì lời từ chối của tôi, thì họ đã kịp đề nghị thêm vài chục người khác. Họ không ngại bị từ chối như tôi nghĩ. Họ có thể nhắn cùng kịch bản cho 100 người.
Họ chỉ cần 1 người đồng ý.
Ta từ chối họ thì họ buồn một chút (mà ta thì buồn nhiều)
Ta đồng ý thì họ vui (mà ta thì buồn nhiều hơn).
Đó là sự hài hước không hề buồn cười.
Và đây là điểm quan trọng: vấn đề không nằm ở việc họ mượn tiền, vấn đề nằm ở kịch bản ngầm trong đầu chính chúng ta.
Chúng ta bị trigger bởi cái gì? Không phải bởi người vay. Mà bởi chính lịch sử của mình.
Ta tin rằng mình là người tốt, và người tốt thì cần giúp đỡ người khác. Lá lành đùm lá rách, lá rách đùm lá nát. Phải nát cỡ nào mới không chịu đùm người ta.
Ta cũng tin rằng nhu cầu của người khác luôn lớn hơn nhu cầu của ta. Đó là lý do có những người nhịn ăn nhịn mặt, ky cóp không dám mua cái gì cho mình, lại có thể gom cả sổ đỏ đi giúp người khác.
Và ta cũng rất sợ làm ai thất vọng. Sợ bị disliked. Sợ bị bỏ rơi. Sợ bị nói nặng nói nhẹ. Thực ra đây không phải phản ứng đạo đức mà là phản ứng sinh tồn cảm xúc.
Làm sao để sống mà không bị cảm giác có lỗi đè nặng? Tôi tự hỏi. Không phải bằng cách trở nên vô cảm. Cũng không phải bằng việc “không giúp ai nữa”. Mà bằng việc hiểu rõ vai trò của mình trong đời sống người khác và hiểu ranh giới của trách nhiệm.
Cảm giác có lỗi không đồng nghĩa với việc mình sai, nó chỉ là quán tính của một niềm tin cũ, không đủ để chi phối lý trí, nhưng vẫn tồn tại như một nhắc nhở về mô thức cũ. Ta có quyền không làm theo cảm giác của mình. Và có quyền từ chối. Từ chối mà không cần biện minh, hay tìm một lý do.
Và, ta cũng không phải là người cứu rỗi. Khi ai đó kể khổ rồi đặt yêu cầu và tạo áp lực cảm xúc- ta, dù lý trí biết phải tránh xa, nhưng trái tim vẫn bước vào - bởi cảm giác mình "đặc biệt được chọn". Thậm chí, cả khi ta bị lừa mất số tiền, ta vẫn ngầm hài lòng trong vị thế nạn nhân. Chừng nào ta chưa độc lập khỏi việc tìm kiếm sự khẳng định từ người khác, ta vẫn sẽ rơi vào chiếc bẫy "được chọn", cách này hay cách khác.
Một người đang khó khăn không có quyền biến ta thành giải pháp mặc định. Một người đang kể khổ không có quyền quy trách nhiệm giúp đỡ thành vấn đề đạo đức.
Và, cảm giác có lỗi? give it a F!. Giúp hay không giúp là lựa chọn, không phải là nợ nần. Thà từ chối để còn tử tế có chọn lọc, còn hơn mất tiền, mất niềm tin, và mất giới hạn.
4
2 comments
Họ mượn tiền - ta thấy có lỗi, chuyện gì vậy nhỉ?
powered by
skool.com/mindful-self-tu-thuc-9593
Tâm lý học, phát triển cá nhân và hoà giải với chính mình.
Suggested communities
Powered by