Trong một topic khá viral về chuyện bạn trên mạng mượn tiền rồi... biến mất tiêu, có một câu hỏi được nhiều người đặt ra: Không biết sao mọi người có thể cho bạn online/ bạn facebook mượn tiền nhỉ. Tôi cũng tự hỏi như vậy, và nhớ lại những lần mình đã cho mượn. Thì, nó là thế này... Khi họ vay tiền tôi, họ hiếm khi bước thẳng vào vấn đề. Họ bắt đầu bằng một chuỗi biến cố: mất việc, mất xe, bệnh tật, gia đình gặp nạn. Những câu chuyện được đưa ra nhanh và dồn dập không phải để tôi hiểu, mà để tôi không kịp phản xạ (tôi vẫn đang loay hoay tìm cách đồng cảm và chia buồn cùng họ). Ngay sau đó là một yêu cầu “vừa đủ nhỏ”: 500k –3 triệu. Một con số khiến tôi khó nói “không”, bởi nó không đủ lớn để tôi khẳng định đó là lừa đảo, và vừa đủ để làm tôi ngập ngừng: Nếu mình không giúp, có phải mình thiếu tình người? Một số người gọi điện đột ngột, vì họ biết khi trò chuyện trực tiếp, tôi càng khó giữ ranh giới hơn. Tôi khó nói không thành lời hơn là khi gõ vào khung chat. Tôi sợ mình là người xấu. Tôi từng cho một người bạn xa lạ mượn 2 triệu, để rồi 2 tuần sau người đó quay lại mượn thêm 3 triệu - hoặc, bao nhiêu cũng được, vì đang kẹt quá. Tôi hỏi thêm vài người bạn trong vòng trong giao tiếp, thì đúng vậy, người đó cũng hỏi mượn hết cả. Hoá ra, khi tôi đang sợ họ tổn thương vì lời từ chối của tôi, thì họ đã kịp đề nghị thêm vài chục người khác. Họ không ngại bị từ chối như tôi nghĩ. Họ có thể nhắn cùng kịch bản cho 100 người. Họ chỉ cần 1 người đồng ý. Ta từ chối họ thì họ buồn một chút (mà ta thì buồn nhiều) Ta đồng ý thì họ vui (mà ta thì buồn nhiều hơn). Đó là sự hài hước không hề buồn cười. Và đây là điểm quan trọng: vấn đề không nằm ở việc họ mượn tiền, vấn đề nằm ở kịch bản ngầm trong đầu chính chúng ta. Chúng ta bị trigger bởi cái gì? Không phải bởi người vay. Mà bởi chính lịch sử của mình. Ta tin rằng mình là người tốt, và người tốt thì cần giúp đỡ người khác. Lá lành đùm lá rách, lá rách đùm lá nát. Phải nát cỡ nào mới không chịu đùm người ta. Ta cũng tin rằng nhu cầu của người khác luôn lớn hơn nhu cầu của ta. Đó là lý do có những người nhịn ăn nhịn mặt, ky cóp không dám mua cái gì cho mình, lại có thể gom cả sổ đỏ đi giúp người khác.

(Tài liệu gốc WHO, bản dịch chính thức của Y Học Cộng Đồng) Trong bối cảnh thiên tai, thảm họa, tai nạn và các biến cố khẩn cấp đang xảy ra thường xuyên hơn, việc hiểu cách hỗ trợ tâm lý đúng chuẩn – an toàn – nhân văn là vô cùng quan trọng.Tài liệu “Sơ cứu Tâm lý” (Psychological First Aid – PFA) là hướng dẫn chuẩn quốc tế của WHO dành cho người hỗ trợ tại hiện trường, cán bộ địa phương, tình nguyện viên, hoặc bất kỳ ai muốn giúp đỡ người đang trải qua khủng hoảng. 🎯 PFA là gì? Theo tài liệu, PFA không phải là trị liệu tâm lý, mà là một phản ứng nhân đạo ban đầu giúp người gặp khủng hoảng cảm thấy: - an toàn - được kết nối - bình tĩnh - có hy vọng - có khả năng tự giúp mìnhSơ cứu tâm lý PFA tập trung vào hỗ trợ thiết thực – tôn trọng – không xâm phạm, tránh mọi hình thức ép kể lại sang chấn, phỏng vấn gợi nhắc hay “tường trình tâm lý” (debriefing) vốn được WHO khuyến cáo không dùng. 👥 Những nhóm dễ tổn thương cần lưu ý đặc biệt Tài liệu nhấn mạnh các nhóm cần ưu tiên: - trẻ em, đặc biệt trẻ bị tách khỏi người chăm sóc - người già yếu, phụ nữ mang thai - người có bệnh nền, người khuyết tật - nạn nhân có nguy cơ bị phân biệt đối xử hoặc bạo lực ✔️ Điều làm mình đánh giá cao tài liệu này - Ngắn gọn, dễ áp dụng tại hiện trường - Đầy đủ chuẩn mực đạo đức: an toàn – nhân phẩm – quyền lợi - Có ví dụ cụ thể trong bối cảnh thiên tai, bạo động, di cư, tai nạn - Có phần hướng dẫn riêng về chăm sóc người hỗ trợ (vì họ cũng dễ kiệt sức, sang chấn thứ cấp) 📘 Dành cho ai trong Mindful Self? - Những bạn quan tâm đến tâm lý cộng đồng - Người làm công tác xã hội, giáo dục, y tế - Người ở vùng có nguy cơ thiên tai - Người muốn hiểu cách hỗ trợ đúng – an toàn – nhân văn

Workshop Parasocial: Hiểu – Nhận diện – Giữ Ranh Giới giúp bạn nhìn rõ cách não tạo ra ảo giác thân mật, vì sao ta dễ lý tưởng hoá người dạy/KOL, và làm sao thiết lập ranh giới để học – viết – sáng tạo nội dung một cách lành mạnh. Dành cho người viết, creator, giáo viên, mentor: 90 phút để bạn hiểu điều đang diễn ra… và lấy lại quyền tự chủ trong các mối quan hệ “ảo mà thật”.

#Day10/66D Self-Compassion không phải là “dễ dãi với bản thân”. Nó là một thao tác điều chỉnh hệ thần kinh. Khi bạn tự mắng mình, bạn kích hoạt cơ chế Chiến - Biến - Đóng băng khiến cơ bắp căng, hơi thở nông hơn, cortisol tăng, não mất khả năng tập trung và vùng não trước trán phụ trách lý trí giảm sút chức năng. Cơ thể tưởng bạn đang gặp nguy hiểm. Trong trạng thái đó, thật khó để có hiệu suất cao (và nếu có thì nó ngắn hạn, lại gây stress dài hạn lên cơ thể). Kristin Neff, Paul Gilbert và hàng loạt nghiên cứu cho thấy: Tự chỉ trích làm giảm động lực, giảm khả năng học hỏi, và làm tăng tránh né lỗi. Trong khi đó, Self-Compassion giúp phục hồi nhanh hơn, dám thử lại, và tăng hiệu suất dài hạn.

Quá trình thay đổi bản thân được gọi là: tái định dạng. Giống như khi bạn “reformat” một thiết bị: không phải thay toàn bộ phần cứng, mà là gỡ những cấu hình cũ, cài lại cách vận hành mới. Con người cũng vậy. Ta không thay đổi bằng mong muốn. Ta thay đổi bằng cách định dạng lại bản sắc mà mình dựa vào để sống mỗi ngày. Đây là tâm lý học. 1. Mỗi “phiên bản tương lai” bạn nghĩ đến là một cấu hình thần kinh có thật Hãy nghĩ về những phiên bản có thể xảy ra của chính bạn. Khi bạn hình dung về bản thân trong tương lai, bạn đang: - kích hoạt mạng mặc định của não (DMN), - tạo ra mô hình “tôi có thể trở thành ai”, - mở ra một tập hợp hành vi tương thích. 2. Tưởng tượng không phải mơ mộng, đó là bước cấu hình bản sắc Hình dung chi tiết về phiên bản tương lai không phải để “manifest”, mà để: - xác định tiêu chuẩn nhận dạng, - thấy được hành vi tương ứng, - tạo cảm giác quen thuộc cho hệ thần kinh. Khi bạn tưởng tượng rõ: “Tôi giao tiếp như thế nào? Tôi làm việc ra sao? Tôi ưu tiên gì?”, bạn đang tạo blueprint cho bản sắc mới. Tái định dạng bắt đầu từ sự rõ ràng. 3. Con người hành động theo bản sắc mà họ tin là của mình Một trong những nguyên lý quan trọng nhất của tâm lý học hành vi: Bản sắc quyết định hành vi.Hành vi lặp lại củng cố bản sắc. Nếu bạn định dạng lại bản thân thành “người ưu tiên sức khỏe”, bạn sẽ: - chọn ăn lành mạnh, - đi bộ thay vì ngồi lì, - ngủ đúng giờ. Không phải vì bạn “cố”.Vì bạn đang chạy một bản vận hành mới. 4. Self Reformatting là quá trình ba lớp: suy nghĩ – cảm xúc – hành vi Đây không phải thay đổi nhất thời.Đây là cập nhật hệ thống: #CognitiveReframe: Suy nghĩ định hướng Bạn xác định rõ phiên bản đang muốn trở thành. #Emotional Calibration: Cảm xúc tương thích Bạn học cách kích hoạt trạng thái cảm xúc của phiên bản đó: bình tĩnh hơn, chắc chắn hơn, có mục đích hơn. Điều này giúp hệ thần kinh giảm phản kháng. #microactions: Hành vi vi mô Những hành động nhỏ, quan sát được, củng cố bản sắc mới. Micro-actions là bằng chứng. Bằng chứng nghĩa là não chấp nhận bản sắc mới.