Nov 18 • Giao tiếp phi bạo lực (NVC)
Không chấp nhận hành vi, nhưng chấp nhận con người.
Điều gì sẽ xảy ra nếu phần lớn rắc rối trong công ty không đến từ con người, mà đến từ những hành vi chưa phù hợp do chính hệ thống vô tình tạo ra?
Chúng ta thường tin rằng: khi một nhân viên làm sai, nghĩa là họ có vấn đề. Nhưng thực tế vận hành cho tôi thấy điều ngược lại: chính vì chúng ta tấn công vào "con người" nên hành vi không bao giờ thay đổi. Càng ép, sự chống đối càng mạnh hơn.
Trong các phòng tập tôi đồng hành, tôi gặp đi gặp lại một nghịch lý: doanh nghiệp nói "lấy con người làm trung tâm", nhưng hệ thống vận hành lại đang đối xử với con người như một tội đồ chứ không phải những con người cần thấu hiểu.
Không ai muốn bị đánh giá, và khi bị đánh giá, họ dừng thay đổi. Đây chính là nguyên nhân thật của tình trạng trì trệ mà chúng ta gán nhãn là "thiếu trách nhiệm".
______
Theo PCA (Person-Centered Approach): Con người chỉ thay đổi khi họ cảm thấy được chấp nhận; và họ chỉ học khi họ không bị đe dọa.
Tôi nhớ một case ở một phòng gym lớn: một PT bị phản ánh liên tục về việc đến muộn.
Trước đây, quản lý thường mắng: "Em coi lại thái độ đi, làm được thì làm không thì nghỉ". Kết quả là mọi thứ chỉ tệ hơn.
Hôm đó, tôi đã tư vấn cho quản lý thử cách khác: "Anh biết tuần này em đang rất áp lực chuyện gia đình. Nhưng khi em đến muộn 3 buổi, khách cảm thấy không được tôn trọng và anh phải xử lý rất nhiều phàn nàn. Anh cần sự đúng giờ để giữ trải nghiệm ổn định. Em có cần anh hỗ trợ gì không?"
Chỉ cần thay đổi cách giao tiếp, hành vi của bạn PT đã có sự điều chỉnh không vì bị đe dọa, mà vì được tôn trọng và thấu hiểu.
Từ kinh nghiệm đó, tôi nghiệm ra được một nguyên tắc làm việc: Tách con người khỏi hành vi. Khi bạn làm được điều này, bạn vừa giữ được thể diện của họ, vừa đảm bảo công việc được hoàn thành.
Đây là Nguyên tắc hai lớp:
Lớp 1: Con người luôn có giá trị, luôn có tiềm năng phát triển.
Lớp 2: Hành vi phải được gọi tên, đo lường và cải tiến.
Điều này dẫn đến ba nguyên tắc vận hành cốt lõi:
- Không tấn công cá nhân, mà mô tả hành vi.
- Không phán xét động cơ, mà phân tích tác động.
- Không kiểm soát con người, mà cùng thiết kế giải pháp.
Khi PT đến muộn, vấn đề không phải là "vô trách nhiệm", mà có thể là có lịch trùng, có việc đột xuất, hay hệ thống phân ca không tối ưu.
Hành vi là tín hiệu, hệ thống mới là gốc rễ. Đây cũng là tư duy Lean: lỗi không nằm ở con người, lỗi nằm ở quy trình khiến con người mắc lỗi.
Nên câu hỏi quan trọng nhất bạn có thể tự hỏi mỗi ngày là: Mình đang phản ứng với con người, hay mình đang xử lý hành vi?
Nếu bạn đang giận, thất vọng, muốn phán xét bạn đang tấn công vào con người. Nếu bạn đang mô tả, phân tích, đồng kiến tạo bạn đang cải tiến hệ thống.
______
Trong môi trường Fitness, nơi tương tác người – người diễn ra từng phút, nguyên tắc này tạo ra bốn hiệu ứng hệ thống:
- An toàn tâm lý tăng: Nhân viên dám nói thật, dám báo lỗi sớm, giúp tổ chức học nhanh hơn.
- Xung đột giảm: Vấn đề được xử lý tại gốc, không leo thang thành mâu thuẫn cá nhân.
- Động lực nội tại bật lên: Con người thay đổi vì họ muốn, không phải vì họ sợ.
- Lãnh đạo bớt kiệt sức: Không phải "sửa người", chỉ cần dẫn dắt hành vi.
Tôi thường khuyến nghị các quản lý và PT luyện một thói quen rất nhỏ nhưng có sức mạnh thay đổi lớn: dừng lại 2 giây trước khi phản ứng. Hai giây đó đủ để chuyển từ phản xạ cảm xúc sang ý thức hệ thống.
Chuyển từ "Bạn lúc nào cũng vậy" sang "Hành vi này đang nói lên điều gì?".
Từ đổ lỗi sang cải tiến.
Khi quay lại với câu hỏi mở đầu: "Liệu vấn đề đến từ con người hay hành vi" thì câu trả lời dường như trở nên rõ ràng hơn.
Trong một phòng tập vận hành tinh gọn, con người không phải là vấn đề; họ là nguồn lực để giải quyết vấn đề. Khi họ được chấp nhận, được tôn trọng, họ sẽ dám nhìn thẳng vào hành vi của mình. Và khi hành vi được nhìn thấy rõ ràng, cải tiến trở nên khả thi.
Bạn muốn xây dựng một đội ngũ biết tự điều chỉnh, biết học, biết tiến bộ mỗi ngày?
Hãy bắt đầu bằng điều đơn giản nhất nhưng khó nhất: giữ con người lại và điều chỉnh hành vi.
Vũ Hải | Người kiến tạo hệ thống vận hành đặt con người làm trung tâm.
4
1 comment
Không chấp nhận hành vi, nhưng chấp nhận con người.
powered by
skool.com/humanistic-leadership-6956
Humanistic Leadership là một triết lý đặt con người vào vị trí trung tâm của mọi quyết định, chiến lược và hoạt động của tổ chức.
Suggested communities
Powered by