Oct 7 • Kiểm soát cơn giận
Không ai có thể khiến ta tổn thương, trừ ta.
Chúng ta thường xuyên đổ lỗi cho thế giới bên ngoài về cảm xúc của mình:
- “Anh ta khiến tôi tức điên!”
- “Cô ấy làm tôi phát khùng!”
Những câu nói này quen thuộc đến mức ta tin rằng cảm xúc của mình là sản phẩm do người khác tạo ra.
Nhưng sự thật là: “Không một ai có thể khiến bạn tức giận. Cơn giận chỉ có thể đến từ chính những suy nghĩ của bạn.” Đây là một thay đổi tưởng chừng rất nhỏ trong nhận thức, nhưng lại là chìa khóa để thay đổi toàn bộ cách chúng ta sống, yêu thương và lãnh đạo.
1. Phân Biệt Rõ Ràng Giữa Tác Nhân Kích Thích và Nguyên Nhân Gốc Rễ
Khi ai đó lớn tiếng với ta, hành động đó chỉ là một tác nhân kích thích. Cơn giận mà ta cảm thấy không phải là kết quả tất yếu của hành động đó. Nó đến từ việc hệ thống suy nghĩ và phán xét bên trong ta được kích hoạt.
Ví dụ:
- Khi một nhân viên đi trễ, suy nghĩ của bạn là: “Anh ta thiếu tôn trọng mình.”
- Khi đối tác không trả lời tin nhắn, bạn tự nhủ: “Họ đang xem thường mình.”
Chính những lời diễn giải đầy phán xét này, chứ không phải bản thân hành vi của họ, mới là nguyên nhân tạo ra cơn giận.
Nếu ta học cách thay đổi lăng kính quan sát, phản ứng của ta sẽ hoàn toàn khác đi:
“Anh ấy đi trễ, có lẽ đã có trở ngại trên đường hoặc anh ấy cần thêm chút thời gian để chuẩn bị chu đáo hơn.” Khoảnh khắc ta dừng lại để quan sát sự việc thuần túy mà không phán xét, cơn giận tự khắc mất đi nguồn năng lượng của nó.
2. "Phải", "Nên", "Đáng Lẽ" – Ngôn Ngữ Của Sự Áp Đặt Gây Ra Bạo Lực Nội Tâm
Marshall Rosenberg gọi đây là “Lối tư duy áp đặt quy chuẩn đạo đức”. Đó là khi chúng ta tự giam cầm mình và người khác vào những chiếc lồng vô hình bằng các từ ngữ như:
- “Họ phải đối xử với tôi như thế này.”
- “Tôi nên được tôn trọng hơn.”
- “Một người tử tế thì không bao giờ làm như vậy.”
Đây là cách chúng ta tạo ra một bộ quy tắc đạo đức cứng nhắc và kỳ vọng thực tế phải vận hành theo nó. Khi đời không như là mơ, ta cảm thấy bị phản bội, phẫn nộ và tổn thương. Ta không nhận ra rằng chính những từ “phải”, “nên”, “đáng lẽ” đang âm thầm nuôi dưỡng bạo lực trong tâm trí, bởi chúng dựa trên nền tảng đúng–sai thay vì kết nối với nhu cầu và cảm xúc chân thật.
Hãy thử dịch chuyển ngôn ngữ của bạn:
- Thay vì: “Họ phải tôn trọng tôi.” → Hãy nói: “Tôi có nhu cầu được tôn trọng.”
- Thay vì: “Con không nên làm thế.” → Hãy nói: “Ba cảm thấy lo lắng vì ba có nhu cầu thấy con được an toàn.”
Cách nói mới này giúp chúng ta kết nối trực tiếp với nhu cầu sống động bên trong, thay vì bị mắc kẹt trong những tiêu chuẩn đạo đức khô cứng.
3. Cơn Giận Là Tấm Gương Phản Chiếu Câu Chuyện Nội Tâm
Mỗi cơn giận đều ẩn giấu một "câu chuyện" mà ta đang tự kể cho chính mình nghe:
- "Mình đang bị xem thường."
- "Mình không đủ quan trọng."
- "Mọi người luôn làm mình tổn thương."
Những câu chuyện này đẩy ta vào vai một nạn nhân bất lực. Và từ vị thế nạn nhân, chúng ta thường phản ứng theo hai hướng tiêu cực: hoặc tấn công người khác để giành lại cảm giác kiểm soát, hoặc quay sang tự dằn vặt, trách móc chính mình.
Nhưng nếu ta đủ tĩnh lặng để lắng nghe, ta sẽ nhận ra sâu thẳm bên dưới cơn giận luôn là một nhu cầu chính đáng chưa được đáp ứng:
- Nhu cầu được công nhận.
- Nhu cầu được lắng nghe.
- Nhu cầu được thấu hiểu và kết nối.
Một khi ta chạm đến được nhu cầu thật sự của mình, sự thấu hiểu sẽ khiến cơn giận tan chảy, tựa như băng tuyết trước ánh mặt trời.
Giành lại quyền làm chủ cảm xúc của chính mình.
Cơn giận không xuất hiện để trừng phạt. Nó xuất hiện để đánh thức. Nó là lời mời gọi ta nhìn sâu vào bên trong để thấu hiểu chính mình. Hãy nhớ rằng, không ai "làm ta giận". Chỉ là có những lúc, ta chưa biết cách lắng nghe và đáp ứng những nhu cầu sâu thẳm của bản thân.
“Người khác hay sự kiện bên ngoài có thể kích hoạt cơn giận của chúng ta, nhưng chính những phán xét của riêng ta mới là nguyên nhân.”
— Marshall B. Rosenberg
Hãy thực hành một điều nhỏ ngay hôm nay:
Khi cơn giận bắt đầu nhen nhóm, thay vì nói “Họ khiến tôi tức điên”, hãy dừng lại và tự nói với chính mình: “Tôi đang cảm thấy tức giận, bởi vì nhu cầu ........................ của tôi chưa được đáp ứng.”
Chỉ một câu nói đơn giản, nhưng đó là bước đầu tiên để giải phóng bạn khỏi vai nạn nhân, và bắt đầu hành trình trở thành một người lãnh đạo thấu cảm: một người biết lắng nghe, mà trước hết, là lắng nghe chính mình.
4
13 comments
Không ai có thể khiến ta tổn thương, trừ ta.
powered by
skool.com/humanistic-leadership-6956
Humanistic Leadership là một triết lý đặt con người vào vị trí trung tâm của mọi quyết định, chiến lược và hoạt động của tổ chức.
Suggested communities
Powered by