Nếu bạn thấy lớp học lặp lại, có lẽ học viên cũng đang cảm thấy vậy.
Có những ngày, tôi ngồi trước màn hình Zoom, mở giáo án quen thuộc, và cảm thấy như mình đang nói lại đúng những điều hôm qua. Câu ví dụ cũ, bài tập cũ, phản ứng của học viên cũng… quen thuộc đến mức có thể đoán trước. Tôi nhớ lúc đó, trong đầu chỉ có một câu hỏi: “Mình nên dạy gì tiếp theo, hay lại cứ lặp lại những điều này?” Cảm giác bế tắc ấy khiến tôi hiểu ra một điều — có lẽ học viên cũng đang cảm thấy y như mình. Và hóa ra, vấn đề không nằm ở nội dung bài học, mà ở bối cảnh mà tôi dạy trong đó. Khi “bối cảnh” trở thành chìa khóa Tôi từng nghĩ đổi mới nghĩa là phải sáng tạo thêm nội dung, tìm hoạt động mới. Nhưng rồi tôi nhận ra, cái khiến lớp học sống lại không phải là “thêm”, mà là “thay đổi cách đặt học viên vào bối cảnh”. Tôi còn nhớ, một lần trò chuyện cùng @Mai Mai — người đầu tiên đạt mốc 10.000 đô chỉ với lớp dạy tiếng Việt 1–1 cho người nước ngoài. Mai kể, có hôm cô đang dạy thì bên ngoài có đám tang đi ngang qua. Thay vì vội vàng đóng cửa sổ hay tắt mic, cô dừng lại, cười và nói với học viên: “Bạn có muốn biết đám tang ở Việt Nam trông như thế nào không?” Từ đó, cô nhẹ nhàng giới thiệu vài phong tục, vài từ vựng, rồi hỏi học viên ở nước họ thì nghi lễ ra sao. Không có gì được chuẩn bị sẵn, nhưng buổi học hôm đó trở thành một cuộc trò chuyện thật — nơi ngôn ngữ và văn hoá hòa vào nhau tự nhiên như không. Tôi nghĩ, chính khoảnh khắc đó đã giúp tôi hiểu sâu hơn: Dạy ngôn ngữ là dạy con người sống trong ngôn ngữ đó. Cơ sở sư phạm đằng sau điều tưởng chừng ngẫu hứng Trong tâm lý học giáo dục, có một khái niệm gọi là contextual learning theory – học theo bối cảnh. Các nghiên cứu của Stanford và mô hình experiential learning của David Kolb (MIT, 1984) chỉ ra rằng, người học nhớ và vận dụng tốt hơn khi kiến thức gắn với một tình huống thực tế, có cảm xúc và hành động cụ thể. Khi học viên được nghe tiếng chảo xào trong bếp, thấy ánh sáng buổi chiều ngoài cửa sổ hay nhìn cảnh đường phố Việt Nam qua camera — não bộ của họ đang ghi nhớ ngôn ngữ cùng với cảm xúc và khung cảnh đó. Chính sự gắn kết này giúp việc học trở nên sống động và bền lâu hơn.