UNESCO’nun Koruduğu Sessiz İstanbul** Zeyrek, İstanbul’un UNESCO Dünya Mirası listesine alınan en özel bölgelerinden biri. Bu alanın kalbinde yer alan Haydar Caddesi ve Demirci Reşit Sokak, şehrin kaybolmaya yüz tutmuş eski İstanbul ruhunun hâlâ nefes aldığı iki dokunaklı yürüyüş rotasıdır. Bu sokaklarda adım attığında ilk fark edilen şey, ahşap Osmanlı evlerinin hâlâ ayakta durmasıdır. Kimi restore edilmiş, kimi zamanın izlerini taşıyan bu yapılar; Zeyrek Camii (eski Pantokrator Manastırı) çevresindeki tarihî doku ile birlikte sokağa benzersiz bir karakter katar. Sokakların sakinliği ise, modern İstanbul’un gürültüsünden bir anda kopup eski bir mahalle hayatına geçmeni sağlar. Haydar Caddesi, yapılara yumuşak ışıkların vurduğu öğle saatlerinde özellikle etkileyicidir. Demirci Reşit Sokak ise kıvrımlı yapısı, küçük kapıları, çıkmazları ve mahalle sessizliği ile adeta bir “yaşayan arşiv” hissi verir. Bu iki güzellik, bugün hâlâ korunmaya çalışılan tarihî Zeyrek’in en kırılgan ama en değerli parçalarıdır. Ahşap evler + sakinlik + tarih… Fatih’te kısa bir yürüyüşle bile büyük bir zaman yolculuğu yaşatan noktalar.

@Tolga Koşturan

@Murat Koca

Balat’ta Haliç kıyısında yer alan Aziz Stefan Bulgar Kilisesi, dünya üzerindeki tamamı dökme demirden inşa edilmiş tek kiliselerden biri olarak özel bir yere sahiptir. Bu nedenle halk arasında “Demir Kilise” olarak bilinir. Tarihi 19. yüzyılda Osmanlı’daki Bulgar topluluğunun artan ibadet ihtiyacı üzerine bir kilise yapılmasına karar verildi. Kilisenin çelik taşıyıcı sistemi ve dekoratif demir parçaları Viyana’da üretilip gemilerle İstanbul’a taşındı. Parçalar adeta bir “lego” gibi Haliç kıyısında monte edilerek 1898’de ibadete açıldı. Mimarisi Tamamı prefabrik demir bloklardan oluşan yapısı, Neo-Barok ve Neo-Gotik tarzların karışımını taşır. Manzaraya bakan konumu ve iç mekândaki ince işçilik, onu İstanbul’un en özgün yapılarından biri haline getirir. Restorasyonu Zamanla metal yorulması ve korozyon oluştuğundan, 2011–2018 arasında kapsamlı bir restorasyon yapıldı. Yenilenen kilise, günümüzde hem ibadet hem de ziyaret amaçlı halka açık bir şekilde hizmet veriyor. Önemi - Dünya mimarlık tarihinde nadir görülen bir demir yapı olması - Osmanlı döneminde Balkan topluluklarının kimlik mücadelesinin sembollerinden biri olması - Balat’ın tarihi dokusunun en dikkat çekici yapılarından biri haline gelmesi

Fatih’in Haseki semtinde, sessiz ama ihtişamlı bir yapı topluluğu yükselir: Haseki Hürrem Sultan Külliyesi. Bu külliye, Osmanlı tarihinde yalnızca mimari bir eser değil; aynı zamanda güçlü bir kadının, Hürrem Sultan’ın hayırseverliğinin ve vizyonunun da sembolüdür. Tarihçe Kanuni Sultan Süleyman’ın eşi Hürrem Sultan, halkın hizmetine sunulacak bir hayır eseri yaptırmak ister. Bu görevi, henüz genç bir mimar olan Mimar Sinan’a verir. Sinan’ın ilk büyük mimari eseri olan bu külliye, 1539 yılında tamamlanır. Ve bu yapı, Sinan’ın ilerleyen yıllarda Süleymaniye ve Selimiye gibi başyapıtlarına giden yolun başlangıcı olur. Külliye Neleri Kapsar? Külliye; cami, medrese, sıbyan mektebi, imaret (aşevi) ve darüşşifa (hastane) bölümlerinden oluşur. Bu yönüyle hem ibadet hem eğitim hem de sağlık hizmeti sunan çok yönlü bir sosyal merkez niteliğindedir. - Camii: Zarif bir tek kubbe mimarisine sahiptir. Pencere dizaynı sayesinde iç mekân doğal ışıkla aydınlanır. - Darüşşifa: Döneminin en önemli tıp merkezlerinden biri olmuştur. Kadın ve çocuk hastalar için özel bölümleriyle dikkat çeker. - Aşevi: Her gün yüzlerce ihtiyaç sahibine sıcak yemek dağıtıldığı bilinmektedir. Mimar Sinan’ın Erken Dönem Ustalığı Haseki Külliyesi, Sinan’ın klasik Osmanlı mimarisine giden çizgisini gösterir. Yapıda sadelik, simetri ve ışığın kullanımı öne çıkar. Daha sonraki yıllarda inşa ettiği Süleymaniye’deki ihtişamın temelleri burada atılmıştır.