Balat’ta Haliç kıyısında yer alan Aziz Stefan Bulgar Kilisesi, dünya üzerindeki tamamı dökme demirden inşa edilmiş tek kiliselerden biri olarak özel bir yere sahiptir. Bu nedenle halk arasında “Demir Kilise” olarak bilinir.
Tarihi
19. yüzyılda Osmanlı’daki Bulgar topluluğunun artan ibadet ihtiyacı üzerine bir kilise yapılmasına karar verildi. Kilisenin çelik taşıyıcı sistemi ve dekoratif demir parçaları Viyana’da üretilip gemilerle İstanbul’a taşındı.
Parçalar adeta bir “lego” gibi Haliç kıyısında monte edilerek 1898’de ibadete açıldı.
Mimarisi
Tamamı prefabrik demir bloklardan oluşan yapısı, Neo-Barok ve Neo-Gotik tarzların karışımını taşır. Manzaraya bakan konumu ve iç mekândaki ince işçilik, onu İstanbul’un en özgün yapılarından biri haline getirir.
Restorasyonu
Zamanla metal yorulması ve korozyon oluştuğundan, 2011–2018 arasında kapsamlı bir restorasyon yapıldı. Yenilenen kilise, günümüzde hem ibadet hem de ziyaret amaçlı halka açık bir şekilde hizmet veriyor.
Önemi
- Dünya mimarlık tarihinde nadir görülen bir demir yapı olması
- Osmanlı döneminde Balkan topluluklarının kimlik mücadelesinin sembollerinden biri olması
- Balat’ın tarihi dokusunun en dikkat çekici yapılarından biri haline gelmesi